Gıda Okur Yazarlığı
Gıda Okuryazarlığı Nedir?
Gıda ve beslenme ile ilgili bilgilere ulaşma, ulaşılan bilgileri anlama, değerlendirme, bilgi ışığında doğru kararlar alarak gıda tüketim alışkanlığına dönüştürme, uygun miktarda güvenilir ve sağlıklı gıda seçme ve tüketme bilincidir.
Gıda Okuryazarlığı Amacı
Bilinçli gıda seçimleri, gıda sistemindeki değişimlere uyumu kolaylaştırmakta, gıda sistemine katılmak için karar verme becerisini geliştirmekte ve sürdürülebilir çevreyi desteklemektir.
Bilinçli gıda seçimleri bireylerin, ailelerin ve toplumların sağlıklı olmaları ve mevcut dünyamızda iyi yaşamaları için gıda ile ilgili olarak bilmeleri ve yapabilmeleri gereken şeyleri açıklamaya yönelik olarak ortaya çıkmıştır.
Bilinçli gıda seçimleri bireylerin beslenme davranışlarını şekillendirmede, doğru, yeterli ve sağlıklı gıda seçimlerine sahip olmalarını sağlamada kritik bir role sahiptir.
Ayrıca bireylerin yaşamlarını sağlıklı sürdürebilmelerini sağlayan becerilerden de biridir.
Gıda güvenirliği konusunda yetkili otorite Tarım ve Orman Bakanlığıdır. Tüm iş ve işlemler 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında yürütülmektedir.
Gıda Okuryazarlığı
Gıda ve beslenme bilgisi,
Değerlendirme becerileri kazanma,
Öz-yeterlik/güven,
Gıda kararları ve ekolojik faktörler
Kategorilerinde düzenlenen birbirine bağlı nitelikler kümesidir.
Gıda Okuryazarlığının Temelleri
Gıda etiketleri,
Okuma alışkanlığı,
Okuduğunu anlama ve çözümleme,
Doğru karar alma,
Bilinçli beslenme alışkanlığı kazanma,
Sosyal çevre,
Gıda Güvencesi/Gıda Güvenliği (Food Security)
İnsanların sağlıklı beslenmesi için güvenilir ve yeterli gıdanın sağlanmasıdır.
Gıda Güvenilirliği (Food Safety)
Güvenilir gıda için tarladan/ çiftlikten sofraya gıda zincirinin her aşamasında gerekli tedbirlerin alınmasıdır.
Güvenilir Gıda (Safe Food )
Sağlık ve beslenme yönünden insan tüketimi için uygun olan gıdadır.
Güvenilir gıda için;
Genel ve kişisel hijyen kurallarına uyulması
Teknik donanım, alet ve ekipmanların doğru kullanılması
Gıda hakkında doğru bilgi kaynaklarına ulaşılması
Zararlılarla mücadelenin yapılması
Etkin atık yönetimi uygulanması gereklidir.
Gıda ile İlgili Bilgilere Nerelerden Ulaşılır?
Tarım ve Orman Bakanlığı
Konu uzmanları
Öğretmen
Hijyen
İnsan sağlığına doğrudan veya dolaylı olarak zarar verebilecek etkenleri ortadan kaldırmak için yapılacak uygulamaların ve alınacak önlemlerin tümü hijyen olarak tanımlanır.
Kişisel Hijyen
Dışardan gelince ellerimizi yıkamalıyız.
Yemekten önce ve sonra elleri yıkamalıyız.
Tuvaletten çıkınca elleri yıkamalıyız.
Düzenli sıklıkta duş almalıyız.
Dişlerimizi düzenli fırçalamalıyız.
Tırnaklarımızı düzenli kesmeliyiz.
Gıda Hijyeni Nedir?
Gıda hijyeni, tehlikenin kontrol altına alınması ve gıdaların kullanım amacı dikkate alınarak insan tüketimine uygunluğunun sağlanması için gerekli her türlü önlem ve koşulları olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca Gıda Hijyeni;
Zararlı mikroorganizmalar başta olmak üzere fiziksel ve kimyasal risklerden kaynaklanan etkilerin önlenmesiyle insan sağlığının korunmasına, gıdaların bozulmalarının önlenmesi yoluyla gıda kayıplarının azaltılmasına hizmet eder.
Gıda hijyeni için;
Çiğ tüketilen meyve sebzeyi temiz suda yıkamalıyız.
Meyve sebzeyi yıkamadan önce ellerimizi yıkamalıyız.
Bir ürünü hazırlarken başka ürün hazırlamaya geçmeden önce ellerimizi yıkamalıyız.
Çapraz Bulaşma Nedir?
Bir gıdadaki mikroorganizmaların çevre, el ve kullanılan araç gereçler gibi yollarla diğer gıda maddelerine geçmesidir. Çapraz bulaşma süreci farklı şekilde ortaya çıkar.
Gıdadan gıdaya,
Kişi yoluyla,
Mutfak araç gereçleriyle,
Sudan gıdaya.
Çapraz Bulaşma Nedenleri
Çalışma tezgâhları ve araç gereçlerin temizlenmemesi
Çiğ ve pişmiş ürünlerin buzdolabında farklı bölümlerde saklanmaması
Farklı gıda türlerinin farklı kesme tahtasında kesilmemesi, (Ör; tavuk, et, sebze ve ekmek vb.)
Kişisel hijyene uyulmaması (eller, kıyafet vb.)
Gıdaların uygun olmayacak şekilde bulundurulması
Kimyasal ürünlerle, gıdaların bir arada saklanmaması
Gıdalarda Bulunması Muhtemel Tehlikeler
Gıdalarda tehlike, tüketilmesi sırasında gıda maddesinde bulunduğunda, gıda maddesinin güvenilir olmamasına sebep olabilen kimyasal, biyolojik veya fiziksel madde/organizma olarak tanımlanmaktadır.
Gıda etiketlerinde aşağıdaki konuların yazılması mecburidir.
- • Gıda maddesinin adı,
- • Bileşen listesi (çoktan aza),
- • Alerjen bileşenler veya işlem yardımcıları,
- • 22’nci maddede verilen özel bileşenler,
- • Gıdanın net miktarı,
- • Tavsiye edilen tüketim tarihi ya da son tüketim tarihi,
- • Özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları,
- • Üretici veya ambalajlayıcı firmanın adı, ticari unvanı ve adresi,
- • Menşe ülke,
- • Gerekiyorsa kullanım talimatı,
- • Hacmen %1.2 den fazla alkol içeren içeceklerde alkol miktarı,
- • Gıda parti işareti veya numarası,
- • Ağırlıklar, ölçüler,
